Cứ mỗi độ cuối thu, vào dịp tháng 10 hàng năm, trên khắp Cao nguyên đá những chùm hoa tam giác mạch khoe sắc hồng tươi, trải thảm trên những sườn núi đá tai mèo.

 Nếu bạn đam mê xê dịch, có bao giờ bạn tự hỏi: “Tại sao ai cũng thích Hà Giang đến vậy”. Tôi cũng ngốc nghếch như bạn, chẳng có một lí do nào, chỉ biết khi đặt chân đến mảnh đất Cao nguyên đá này, mọi cảm xúc được gội nhẹ với khoảng trời thiên nhiên thật đẹp.

 Hà Giang mùa nào cũng đẹp, từ bờ rào đá, mái ngói âm dwong, tường trình đất, con đường,… ngay cả cây cột điện cũng đẹp theo cách riêng của mỗi cảnh vật. Bốn mùa trong năm, mỗi mùa có một vẻ đẹp khác nhau. Cứ mỗi độ cuối thu, vào dịp tháng 10 hàng năm, trên khắp rẻo cao, men đường quốc lộ 4c, những chùm hoa khoe sắc hồng tươi, mọc đầy trên những thửa ruộng ven đường với cái tên hoa Tam Giác mạch lại nở rộ.

 Hà Giang nằm ở cực Bắc của Việt Nam, có công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn được Unesco chính thức công nhận là công viên địa chất toàn cầu năm 2010. Với địa chất đặc biệt do thiên nhiên ưu đãi sông núi, nước non hùng vĩ, tạo một bản sắc riêng biệt chỉ Hà Giang mới có.

 Đi ngang qua những con đèo ngoằn ngoèo lên Cao nguyên đá, bạn nên dừng chân phóng tầm mắt để ngắm nhìn con đường zích zắc khi đến Đồng Văn. Con đèo đó tên là Thẩm Mã, người ta còn thách đố xem ai ném đá chạm vào vách núi, nhìn rất gần, nhưng ném đá chưa ai chạm vào thành vách núi đối diện.

 Cứ đến Hà Giang vào những ngày cuối thu, mọi người đều có thể ngắm nhìn nhiều vẻ đẹp của loài hoa hương sắc núi rừng nơi đây trong đó có hoa tam giác mạch, đôi chỗ còn sót lại những thửa ruộng lúa bậc thang chín vàng, đang đợi thu hoạch.

Hẳn rất ít người biết sự tích về loài hoa này, câu chuyện khá thú vị, chuyện của người xưa kể lại rằng: Ngày xưa nàng tiên gạo và nàng tiên ngô thấy người dân nghèo đói quá, bèn trổ hạt gieo xuống hạ giới, những mày trấu mày ngô không biết làm gì hai nàng bèn đổ vào khe núi. Nhờ sự giúp đỡ của hai nàng, mọi người có hạt ngô, hạt lúa để ăn. Khói bếp lại bay lên trên vùng cao heo hút, cái đói được lấp chỗ trống, mọi người học cách làm nương làm rẫy để thóc lúa được đầy bồ.

 Những ngày cuối năm, mọi người đi săn bắt, làm nương nhìn thấy bên những phiến đá tai mèo mọc những rừng hoa màu hồng, đẹp lạ, lá có hình tam giác, ăn thử hạt trong kẽ lá thấy bùi, mọi người biết tận dụng loại cây này để tăng năng suất, thêm loại cây lương thực trong cuộc sống sinh hoạt. Vì là họ nhà lúa, nảy mầm từ mày lúa, mày ngô nên người dân gọi là “mạch”. Lá có hình tam giác nên được đặt cái tên “tam giác mạch”. Hoa tam giác mạch được gieo hạt sau mùa lúa chín, thân cây được dùng luộc ăn như rau, khi hoa kết thành hạt, người Mông thường xay hạt thành bột để làm bánh, hoặc nấu với ngô thành một thứ rượu rất đặc trưng, ngoài ra được dùng làm thức ăn cho gia súc.

Lại một mùa hoa tam giác mạch nữa lại về trong cái hanh hao lạnh của mùa thu, khắp các sườn núi lại trải thảm mầu sắc của nắng, của gió, của hương hoa núi rừng,…