Trước khi biểu quyết thông qua, các đại biểu Quốc hội đã nghe trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý của dự thảo Luật tổ chức chính quyền địa phương, dự thảo luật đã quy định cụ thể các nội dung:

Về cơ cấu tổ chức của HĐND thì tăng số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh từ 95 đại biểu lên 105 đại biểu để phù hợp với quy mô dân số, đặc điểm, tính chất của các đô thị lớn này (Điều 39); việc thành lập Ban Dân tộc, dự thảo luật quy định rất cụ thể tại Điều 18 “nơi nào có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số thì thành lập Ban Dân tộc”; đối với việc thành lập Ban đô thị được quy định thành lập ở thành phố trực thuộc Trung ương, vì đây là những đô thị tập trung, có quy mô lớn, mức đô thị hóa cao và có nhiều điểm đặc thù khác với các địa bàn đô thị đơn lẻ khác là thị xã, thành phố thuộc tỉnh; Trưởng Ban của HĐND cấp tỉnh, huyện, dự thảo luật quy định có thể là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách; việc thành lập 2 Ban của HĐND cấp xã được giữ quy định nhưng đổi tên  thành Ban pháp chế và Ban kinh tế - xã hội; việc phê chuẩn Ủy viên của các Ban HĐND dự thảo thay thế việc HĐND bầu các Ủy viên các Ban của HĐND bằng việc Thường trực HĐND phê chuẩn Ủy viên các Ban của HĐND theo đề nghị của Trưởng Ban. HĐND chỉ tiến hành bầu Trưởng ban, Phó Trưởng ban; đối với chức danh Chánh Văn phòng HĐND tỉnh phải là đại biểu HĐND và bổ sung chức danh này vào cơ cấu Thường trực HĐND cùng cấp;…
 
Về cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân: dự thảo Luật đã mở rộng cơ cấu tổ chức của UBND, bao gồm người đứng đầu của các cơ quan chuyên môn của UBND và Luật đã xác định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND; số lượng Phó Chủ tịch UBND được quy định theo đơn vị hành chính: cấp tỉnh loại đặc biệt (Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh) có không quá 05 Phó Chủ tịch, loại I có không quá 04 Phó Chủ tịch, loại II và loại III có không quá 03 Phó Chủ tịch UBND. Đối với đơn vị hành chính cấp huyện loại I có không quá 03 Phó Chủ tịch, loại II và loại III có không quá 02 Phó Chủ tịch UBND. Đối với đơn vị hành chính cấp xã loại I có không quá 02 Phó Chủ tịch, loại II và loại III có 01 PCT UBND.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân được Ủy ban thường vụ Quốc hội tiếp thu đã rà soát lại các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân ở các đơn vị hành chính để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật và phù hợp với thực tế của từng loại đơn vị hành chính.

Về trách nhiệm của chính quyền địa phương, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân được Ủy ban Thường vụ tiếp thu và bổ sung, làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương, của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Về hoạt động của chính quyền địa phương: về thời điểm bắt đầu thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân luật quy định là ngay sau khi được Hội đồng nhân dân bầu. Đồng thời, bổ sung quy định về việc phê chuẩn những chức vụ này tại khoản 10 Điều 83 của dự thảo Luật; các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Hội đồng nhân dân được bổ sung vào dự thảo Luật một số quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Hội đồng nhân dân trong việc kiến nghị, tiếp nhận và xử lý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, yêu cầu cung cấp thông tin, kiến nghị khi phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật,… bổ sung Điều 124 quy định về việc điều động, cách chức Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cho phù hợp với quy định của Hiến pháp và Luật tổ chức Chính phủ.

Theo Điều 4 Luật tổ chức chính quyền địa phương, cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Chính quyền địa phương ở nông thôn gồm chính quyền địa phương ở tỉnh, huyện, xã. Chính quyền địa phương ở đô thị gồm chính quyền địa phương ở thành phố trực thuộc trung ương, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phường, thị trấn.

Luật tổ chức chính quyền địa phương có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2016 và sẽ thay thế cho Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân./.